Thuế chứng khoán: CÁCH TÍNH NÀO KHẢ THI?

Fri,22/04/2011 - 09:26:47 AM Có lẽ chưa khi nào vấn đề về thuế chứng khoán lại được các nhà đầu tư ngóng đợi như vậy. Nếu đầu tư có lãi thì chi phí đóng thuế chỉ là một khoản nhỏ so với các chi phí khác đi kèm như lãi ngân hàng, phí môi giới, đòn bẩy chứng khoán... nhưng trong suốt 2 năm qua, thị trường chứng khoán luôn trong trạng thái giảm và nhà đầu tư chủ yếu bị lỗ.
Với mục đích hỗ trợ tối đa nhà đầu tư trong bối cảnh thị trường chứng khoán ảm đạm như hiện nay, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) đang lấy ý kiến của các thành viên tham gia thị trường về một phương pháp tính thuế chứng khoán mới.
Theo lập luận của VAFI, hai cách tính thuế của Bộ Tài chính (Phương pháp 1: Thuế chuyển nhượng vốn được xác định bằng tổng giá bán trừ đi tổng giá mua, trừ đi tất cả chi phí hợp lý liên quan đến quá trình đầu tư vốn và sau đó nhân với thuế suất 25%; Tiến trình này được quyết toán sau 1 năm tài chính; Phương pháp 2: Thuế khoán được xác định trên giá bán chứng khoán nhân với thuế suất 0,1% sau mỗi giao dịch bán và thu ngay) đều có những bất cập.
VAFI tính thuế trên lãi của giao dịch
Với phương pháp 1, ngay từ khi xây dựng Dự Luật Thuế thu nhập cá nhân, VAFI đã rất nhiều lần bày tỏ quan điểm không đồng tình với phương pháp này vì không khả thi và không có quốc gia nào trên thế giới có phương pháp này. Thực tiễn đã chứng tỏ quan điểm trên và cho tới nay không một nhà đầu tư chứng khoán nào đăng ký với cơ quan thuế để được áp dụng phương án này.
Với phương pháp 2 thì đảm bảo Nhà nước thu được 100% tiền thuế của nhà đầu tư chứng khoán cá nhân nhưng nhược điểm cơ bản là kinh doanh thua lỗ cũng phải chịu thuế thu nhập. Trong bối cảnh thị trường chứng khoán như hiện nay thì nhà đầu tư cá nhân cảm thấy không hài lòng vì người ta nghĩ nó không hợp lý. Thực tế, với những nhà đầu tư kinh doanh bằng vốn tự có thì khoản thuế này không đáng bao nhiêu nhưng với những nhà đầu tư mất nhiều khoản chi phí cao như phí môi giới chứng khoán, lãi vay ngân hàng (lãi suất 24%/năm) và thuế khoán trên các giao dịch mua bán liên tục. Nếu kinh doanh có lãi, thì trừ hết các khoản chi phí như lãi vay, phí môi giới, thuế, phần lãi chỉ chiếm nhỏ nhoi. Tuy nhiên, trong gần 2 năm qua, đại bộ phận các nhà đầu tư bám sàn đều kinh doanh thua lỗ, nhiều người mất hết vốn.
Vì vậy, một cách tính thuế sao cho nhà đầu tư thua lỗ không bị tính thuế cần phải được đặt ra. Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, Tổng thư ký VAFI, do bối cảnh hiện nay và Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành có chủ trương sửa đổi trong năm 2012, nhân cơ hội này VAFI đề xuất sửa đổi những bất hợp lý của thuế chuyển nhượng chứng khoán.
Phương pháp tính thuế của VAFI là phương pháp đánh thuế trên cơ sở lãi trong các giao dịch bán (CGT - Capital gain tax). Cụ thể của phương pháp này là Thuế chuyển nhượng của một loại chứng khoán = (Tổng giá bán bình quân - Tổng giá mua bình quân) x Thuế suất (1%). Xác định thuế chuyển nhượng chứng khoán sau một ngày giao dịch và công ty chứng khoán thu ngay nếu nhà đầu tư có lãi.
Theo ông Hải, phương pháp này được áp dụng phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới. Phương pháp này về bản chất cũng là một hình thức thuế khoán vì không đưa chi phí vào, tức là cũng không thể xác định lợi tức kinh doanh một cách chính xác, tuy nhiên phương pháp này có nhiều ưu điểm hơn so với thuế khoán gắn với giá bán. Với các giao dịch chứng khoán không thuộc diện lãi thì không phải đóng thuế. Với những trường hợp lỗ ít thì vẫn phải đóng thuế CGT vì đã không đưa chi phí vào. Như vậy, diện phải đóng thuế sẽ bị thu hẹp nhiều so với phương pháp hiện hành.
Có một vài vướng mắc khi áp dụng phương pháp CGT là các công ty chứng khoán có thể phải chỉnh sửa bổ sung phần mềm nhưng không quá phức tạp. Công tác quản lý thuế từ cơ quan thuế sẽ khó hơn một chút so với phương pháp hiện hành, tuy nhiên, vẫn là rất đơn giản nếu so với việc quản lý thuế từ các đối tượng doanh nghiệp hay hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
Với tình hình hiện nay, thanh khoản thị trường là điều mà công ty chứng khoán nào cũng mong, nên không riêng vấn đề thuế mà cả quy định về giao dịch cũng đang được ngóng đợi. Tuy không nhiều nhưng phí giao dịch cũng là một khoản thu đáng kể vào thời điểm hiện nay nên các công ty chứng khoán rất ủng hộ việc giảm thuế chứng khoán cho nhà đầu tư.
Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) đang lấy ý kiến của các thành viên tham gia thị trường về một phương pháp tính thuế chứng khoán mới. (Ảnh mang tính minh họa)
-------------------------------------------
Thành viên thị trường ủng hộ
Theo ông Nguyễn Thọ Phùng, Phó giám đốc Công ty Chứng khoán Vietinbank, trên thị trường chứng khoán Việt Nam, đa số nhà đầu tư là nhà đầu tư nhỏ lẻ, nên Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đặt ra yêu cầu họ kê khai thu nhập, đồng thời xuất trình các hóa đơn, chứng từ để chứng minh thu nhập khi làm nghĩa vụ quyết toán thuế là điều… không tưởng, không có tính khả thi. Mặc khác, các hình thức giao dịch điện tử như qua internet, điện thoại, tin nhắn… ngày càng được nhà đầu tư sử dụng phổ biến, trong khi chưa có quy định pháp lý công nhận các loại chứng từ điện tử này, càng khiến nhà đầu tư "bó tay" khi phải xuất trình hóa đơn, chứng từ khi làm thủ tục quyết toán thuế.
"Những bất hợp lý này nên được xem xét trong lần sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân sắp tới. Ngoài ra, Luật nên bổ sung quy định chính thức công nhận dữ liệu điện tử chứng minh lỗ - lãi, căn cứ vào biến động tài khoản giao dịch trong suốt một năm của nhà đầu tư tại công ty chứng khoán mà họ mở tài khoản giao dịch. Luật cũng nên quy định rõ ràng nghĩa vụ pháp lý của các công ty chứng khoán trong lưu giữ, xác nhận các chứng từ điện tử và có nghĩa vụ cung cấp cho nhà đầu tư để làm thủ tục quyết toán thuế. Nếu vướng mắc về hoá đơn, chứng từ được tháo gỡ theo hướng này thì sẽ khắc phục được tình trạng đầu tư thua lỗ nhưng vẫn phải nộp thuế như hiện nay, do việc xác định thu nhập trở nên thuận lợi hơn", ông Phùng cho biết.
Cùng quan điểm trên, ông Hoàng Xuân Quyến, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Liên Việt, cũng cho rằng trong thời điểm thị trường ảm đạm như hiện nay thì việc giảm hoặc miễn thuế cho các nhà đầu tư thua lỗ là việc làm cần thiết để hỗ trợ cho thanh khoản thị trường. Hơn nữa, với Luật Thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi trong thời gian tới cũng nên tính toán lại phương pháp nộp thuế theo hướng của VAFI để giảm thiểu chi phí cũng như khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường kể cả những lúc khó khăn.
Theo ông Quyến, thị trường chứng khoán vốn là nơi doanh nghiệp huy động vốn, với chi phí lãi vay ngân hàng năm nay cao như vậy thì việc khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường cũng là phương pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp huy động vốn trên thị trường.
Minh Huệ
(KINH DOANH số 86, ra ngày 18/04/2011)